سابقه‌ تاریخی‌ روابط‌ دستگاه‌ پاپی‌ و ایران‌

 تا زمانی‌ که‌ دستگاه‌ خلافت‌ بنی‌ عباس‌ در بغداد بود روابط‌ شرق و غرب‌ گسیخته‌ بود. دامنه جنگهای‌ صلیبی‌ از 489 هـ که‌ نخستین‌ جنگ‌ صلیبی‌ در میان‌ مسلمانان‌ و مسیحیان‌ درگرفت‌ تا 690 هجری‌ که‌ هشتمین‌ جنگ‌ صلیبی‌ خاتمه‌ یافت‌، 201 سال‌ طول‌ کشید. هنگامی‌ که‌ دنیای‌ مسیحیت‌ یا عالم‌ غرب‌ در قرون‌ وسطی‌ از سه‌ سمت‌ شرق، جنوب‌ و جنوب‌ غربی‌ محصور عالم‌ اسلام‌ شد و مجبور به‌ حصر در همان‌ چند سرزمین‌ کوچک‌ شمال‌ دریای‌ مدیترانه‌ گردید در مقابل‌ خطر اسلام‌ از سر یاءس‌ به‌ تعرض‌ پرداخت‌. در اواخر قرن‌ ششم‌ هجری‌ (12 میلادی‌) زمانی‌ که‌ یکسر دنیای‌ اسلام‌ دانشگاه‌ قرطبه‌ در اندلس‌ و سر دیگر آن‌ مدارس‌ بلخ‌ و بخارا بود و تمام‌ سرزمین‌های‌ قدس‌ و سواحل‌ شرقی‌ و جنوبی‌ و غربی‌ مدیترانه‌ در اختیار مسلمانان‌ قرار داشت‌ و حتی‌ جزیره سیسیل‌ در جنوب‌ ایتالیا، پایگاه‌ مسلمانان‌ بود درست‌ از همان‌ تاریخ‌، مسیحیان‌ بر اساس‌ تجربیات‌ مکتسبه‌ از جنگ‌های‌ صلیبی‌، اقتباس‌ از فنون‌ و علوم‌ و معارف‌ اسلامی‌ را آغاز و به‌ ارباب‌ صنعت‌ و ماشین‌ مبدل‌ و به‌ تعرض‌ علیه‌ اسلام‌ پرداختند. مسیحیت‌ با اتکاء به‌ نیروی‌ نظامی‌ راه‌ ابریشم‌ را برای‌ دستیابی‌ به‌ مواد خام‌ شرق در نوردید. «دوک‌»های‌ جمهوری‌ و نیز این‌ قراولان‌ مسیحیان‌ بازرگان‌ یا بازرگانان‌ مسیحی‌ به‌ جستجوی‌ متحدی‌ برای‌ دفع‌ خطر مسلمانان‌ یعنی‌ حریفات‌ جنگ‌های‌ صلیبی‌ دست‌ به‌ دامان‌ ایل‌ نشینان‌ بت‌ پرست‌ شمال‌ شرقی‌ ایران‌ شدند و دامنه توطئه‌ها را تا دشتهای‌ قره‌ فوروم‌ کشاندند و به‌ دسته‌های‌ مختلف‌ ایلات‌ بیابانگرد غز و سلجوق  و مغول‌ جواز غارت‌ و ترکتازی‌ در سراسر عالم‌ شرقی‌ اسلام‌ داده‌ شد. مسلم‌ است‌ که‌ این‌ جستجوی‌ ایلات‌، برای‌ تدارک‌ نیرو در روز مبادای‌ مبارزه‌ با کلیت‌ اسلام‌ بوده‌ است‌. مبلغان‌ نسطوری‌ پای‌ در رکاب‌ تبلیغ‌ و در حقیقت‌ تحریک‌ ایلات‌ گذاردند و درحدود هزار میلادی‌ مبلغان‌، کار مسیحی‌ کردن‌ قبائل‌ ترک‌ در آسیای‌ مرکزی‌ را به‌ انجام‌ رساندند. جلال‌ الدین‌ حسن‌ اسماعیلی‌ از بیم‌ مغولها سفیری‌ در سال‌ 636 هـ به‌ دربار انگلیس‌ برای‌ استمداد روانه‌ کرد. اسقف‌ وینچستر که‌ در مجلس‌ ملاقات‌ حاضر بود در جواب‌ شورخواهی‌ پادشاه‌ انگلیس‌ اظهار کرد: بگذارید این‌ سگان‌ با یکدیگر بجنگند و یکدیگر را ببلعند، جان‌ به‌ در بُرده‌ها را نیز وقتی‌ که‌ ما به‌ جنگ‌ دشمنان‌ مسیح‌ رویم‌ خواهیم‌ کشت‌!... عالم‌ اسلام‌ در دو قرن‌ 7 و 8 هجری‌ (13 و 14 میلادی‌) یکباره‌ از دو سو به‌ خطر می‌افتد، مغولان‌ با سیمای‌ نیمه‌ مسیحی‌ از شرق و صلیبیون‌ کاملا مسیحی‌ از غرب‌. اروپاییان‌ آن‌ قرون‌ با ترکان‌ عثمانی‌، قدرت‌ دیگر اسلام‌ می‌جنگند و سواحل‌ غربی‌ افریقا را کشف‌ می‌کنند. صلیبیان‌ از همه اروپا، از سوئد تا رم‌ همه‌ فرمان‌ پاپ‌ اعظم‌ را در جیب‌ داشتند و پول‌ و حمایت‌ مادی‌ تجارتخانه‌های‌ جنوا و ونیز را و با مجموعه ممالک‌ اسلامی‌ در جنگ‌ بودند. مارکوپولو در ظاهر به‌ تجارت‌ ولی‌ در واقع‌ به‌ سفارت‌ پاپ‌ برای‌ کشف‌ ماهیت‌ دنیای‌ اسلام‌ گام‌ به‌ میدان‌ نهاد.

 فتح‌ قسطنطنیه‌ به‌ دست‌ مسلمانان‌ عثمانی‌ و زوال‌ حکومت‌ رم‌ شرقی‌ (بیزانس‌) در سال‌ 857 هـ. (1453 م‌.) راههای‌ ارتباطی‌ را بار دیگر بر استعمار در جلد مسیحیت‌ غرب‌ بست‌ و غرب‌ مسیحی‌ ناچار به‌ کشف‌ راههای‌ دریایی‌ شد. نخست‌ امریکا را کشف‌ کرد و بعد از دماغه‌ امید گذشت‌.

 پس‌ از تأسیس‌ حکومت‌ صفوی‌، «واسکو دوگاما» به‌ دریاهای‌ گرم‌ رسید و «آلبوکرک‌» به‌ ضرب‌ توپ‌ مرکز حکومت‌ امرای‌ هرمز را گرفت‌ و بر دهانه خلیج‌ فارس‌ مسلط‌ گردید تا بعدها ستون‌ استعمار را در هند محکم‌ کند. که‌ پس‌ از پانصد سال‌ استقلال‌ سیاسی‌ هند با خون‌ حاصل‌ شد. یکی‌ از علتهای‌ هجوم‌ مغول‌  به‌ دنیای‌ اسلام‌، زمینه‌ سازی‌های‌ قبلی‌ مسیحیت‌ بود و از حمله مغول‌ هیچ‌ آسیبی‌ به‌ دنیای‌ مسیحیت‌ نرسید مسیحیت‌ در اوج‌ اقتدار دو دولت‌ با ملت‌ مسلمان‌ عثمانی‌ و ایران‌ دوره صفوی‌ اختلاف‌ شیعه‌ و سنی‌ را دامن‌ زد. غرب‌ مسیحی‌ همچنان‌ از یک‌ طرف‌ با شکستن‌ وحدت‌ دنیای‌ اسلام‌ و از سوی‌ دیگر با استفاده‌ از معارف‌ و علوم‌ و فنون‌ اسلام‌ انقلابات‌ علمی‌ را پشت‌ سر گذاشت‌ و دستگاه‌ پاپی‌ که‌ پرچمدار همه تحولات‌ و جریانها بوده‌ است‌ یکپارچه‌ با سیاستهای‌ غرب‌ و همگام‌ با آن‌ هم‌ اکنون‌ در قالب‌ یک‌ سیستم‌ نه‌ تنها سیاست‌ جذب‌ مواد خام‌ جوامع‌ مسلمان‌ و فروش‌ مصنوعات‌ صنعتی‌ را تعقیب‌ می‌کند بلکه‌ همراه‌ با آن‌ و مهمتر از آن‌ به‌ نحو ظریفانه‌ همراه‌ صادرات‌ کالاهای‌ صنعتی‌ فرهنگ‌ غرب‌ را نیز به‌ جوامع‌ مسلمان‌ تزریق‌ می‌کند که‌ باید آن‌ را نوعی‌ هجوم‌ فرهنگی‌ خزنده‌ نامید.

 انقلاب‌ اسلامی‌ ایران‌ نور الهی‌ برای‌ تعمق‌ در گذشته‌ و چراغ‌ راه‌ آینده دنیای‌ اسلام‌ و مستضعفین‌ جهان‌ است‌. نمایندگی‌ دیپلماتیک‌ ایران‌ قبل‌ از انقلاب‌ به‌ استناد مدارک‌ و مشهودات‌ همانند سایر اقران‌ خود در جهت‌ هدفهای‌ استعماری‌ و استثماری‌ و فرهنگ‌ منحط‌ غرب‌ و دستگاهی‌ تشریفاتی‌ بیش‌ نبوده‌ است‌. امروزه‌ در پرتو اهداف‌ الهی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ و در صحنه اصول‌ مشخص‌ و مستقل‌ سیاست‌ خارجی‌ دولت‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ نمایندگی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ در واتیکان‌ در زمینه وسیع‌ عقدیتی‌ و فرهنگی‌ و دیپلماتیک‌ پای‌ در راه‌ خدمت‌ نهاده‌ است‌.

 ظهور انقلاب‌ اسلامی‌ در ایران‌ تحرک‌ روز افزون‌ واتیکان‌ در زمینه‌های‌ سیاسی‌ و فرهنگی‌ را برانگیخته‌ است‌. دیدارهای‌ سران‌ با پاپ‌، مسافرت‌های‌ پی‌ در پی‌ پاپ‌ به‌ قاره‌های‌ جهان‌، اهمیت‌ دادن‌ به‌ تبلیغات‌ مسیحی‌ در افریقا، تقویت‌ انتشارات‌ و برنامه‌های‌ 36 زبانه رادیو واتیکان‌، اعلام‌ سال‌ 1983 به‌ عنوان‌ سال‌ مقدس‌، دعوت‌ از اسرائیل‌ و سوریه‌ به‌ همکاری‌ و سرد کردن‌ آتش‌ تند انقلابات‌ اجتماعی‌ ـ سیاسی‌ مردم‌ امریکای‌ لاتین‌ از نمودهای‌ این‌ تحرک‌ هستند.

 البته‌ واتیکان‌ در همه‌ جا هم‌ موفق‌ نیست‌. ولی‌ فعال‌ هست‌. برای‌ نمونه‌ می‌توان‌ به‌ حرکت‌ مردم‌ نیکاراگوئه‌ اشاره‌ کرد. در این‌ سرزمین‌ دهها قبیله‌ بت‌پرست‌ وجود دارد، کوشش‌ ارباب‌ کلیسا برای‌ مسیحی‌ ساختن‌ آنان‌ به‌ جایی‌ نرسیده‌، چرا که‌ آنان‌ مسیحیت‌ موجود را دین‌ استعماری‌ سفیدپوستان‌ می‌دانند. حتی‌ نیکاراگوئه‌ علیرغم‌ تحریم‌ دخالت‌ در سیاست‌، از طرف‌ کلیسای‌ کاتولیک‌ گروه‌ بسیاری‌ از مسیحیان‌ و از جمله‌ کشیشان‌ به‌ گروه‌ ساندنیستها پیوستند.

 دعوت‌ مردم‌ مسیحی‌ شیلی‌، از طرف‌ پاپ‌ برای‌ آشتی‌ با ژنرال‌ پینوشه‌ نیز طبیعی‌ است‌ که‌ بی‌ اثر باشد، چرا که‌ مردم‌ شیلی‌ نمی‌توانند به‌ خاطر یک‌ نصیحت‌ غیرمنطقی‌، سرنوشت‌ خود را همچنان‌ در اختیار نوکران‌ امپریالیسم‌ آمریکا قرار دهند.

سید هادی خسروشاهی